حکایت آدم هفت خط | حکایت پند آموز ،بخوانید و پند بگیرید

حکایت آدم هفت خط 

حکایت، داستانی کوتاه و آموزنده است که اغلب ریشه در فرهنگ شفاهی و سینه به سینه دارد. این داستان‌ها به زبانی ساده و روان بیان می‌شوند و دربردارنده پندها و عبرت‌های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی هستند. حکایت‌ها از دیرباز در میان مردم ایران جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند و به عنوان بخشی از ادبیات فولکلور و عامیانه، سینه به سینه نقل شده‌اند.

حکایت اصطلاح آدم هفت خط

این حکایت به آئین شرابخواری در حضور پادشاه در دوران ساسانیان بر می‌گردد. در آن زمان پیمانه‌های شیک و زیبایی از شاخ گاو و بز درست می‌شد که برای نوشیدن شراب بود.

این ظروف زیبا چون پایه نداشت؛ کسی نمی‌توانست آن را روی زمین بگذارد؛ زیرا شراب درون آن بر روی زمین می‌ریخت. به همین دلیل شخصی که این پیمانه را در دست داشت مجبور بود تا جرعه آخر آن را بنوشد و سپس ظرف را زمین بگذارد.برای اینکه شخصی بیش از ظرفیت خود ننوشد؛ هر شخص دربار یک پیمانه مخصوص داشت که با توجه به توانایی وی در نوشیدن شراب روی آن خطی کشیده شده بود. بنابراین شخص هربار که می‌خواست شراب بنوشد؛ پیمانه را تا خط مشخص شده پر می‌کرد.به مرور تمام پیمانه‌های نوشیدن شراب در آن زمان با هفت خط درجه بندی شدند.

در مراسم‌هایی که شاه حضور داشت میهمانان معمولاً از سه تا خط شش را شراب پر می‌کردند و می‌نوشیدند.

در این میان افرادی که «لوطی» بودند تا هفت خط را شراب می‌نوشیدند بدون آنکه حالتی مستانه در آن‌ها به وجود بیاید و به پادشاه بی احترامی کنند. به مرور به این افراد «هفت خط» گفتند، یعنی آنها ظرفیت بالا داشته و زرنگ بودند و بر فوت و فن شرابخواری تسلط داشتند.به مرور این اصطلاح در بین مردم به کار گرفته شد و در فرهنگ عامه به افراد باهوش و زیرک «هفت خط» گفتند. بهتر است بدانید که هر یک از خطوط هفتگانه جام شراب، اسم مخصوص به خود را داشتند:

• خط اول | خط مزور: کمترین میزان شراب در جام
• خط دوم | خط فرودینه
• خط سوم | خط اشک
• خط چهارم | خط ازرق (خط شب، خط سیاه یا خط سبز) این خط در وسط پیمانه بوده و خط اعتدال درشرابخواری به حساب می‌آمد
• خط پنجم | خط بصره
• خط ششم | خط بغداد
• خط هفتم | خط جور که لب تا لب پیمانه بود و جام بیش از آن جا نداشت و لبریز می‌شد.در این باب ادیب‌الممالک فراهانی نیز شعری سروده است که شنیدن آن خالی از لطف نیست:

  هفت خط داشت جام جمشیدی
  هریکی در صفا چو آیینه

  جور و بغداد و بصره و ازرق
  اشک و کاسه‌گر و فُرودینه

  در پایان بهتر است بدانید که ضرب المثل جور کسی را کشیدن نیز به این جام شراب مربوط می‌شود.

  این ضرب المثل به این معنا است که کسی مشکل و سختی دیگری را به دوش کشیده است. اما واژه جور به معنای ستم و ظلم نیست!جور یکی از خط‌های باده نوشی درقدیم و آخرین خط پیمانه شراب است. در قدیم وقتی شخصی به مرحله نوشیدن هفت خط جام شراب نرسیده بود و از روی غرور پیمانه خود را تا هفت خط پر می‌کرد؛ دوستانش برای حفظ آبروی وی، جور او را سر می‌کشیدند.