مقدمه‌ای بر انواع گزارش‌ های مالی مدیریتی

تعریف گزارش‌های مالی مدیریتی

گزارش‌های مالی مدیریتی، بررسی‌های دوره‌ای از وضعیت مالی شرکت توسط مدیران اجرایی هستند که معمولاً به هیئت مدیره یا سایر ذینفعان ارائه می‌شوند. این گزارش‌ها می‌توانند موضوعات مختلفی را شامل شوند، اما عموماً وضعیت مالی واقعی شرکت در یک نقطه خاص از سال مالی را با پیش‌بینی‌های قبلی مقایسه می‌کنند. این گزارش‌ها به نوعی مشابه گزارش‌های پیشرفت مالی عمل می‌کنند و اطلاعاتی جامع و دقیق از عملکرد مالی شرکت ارائه می‌دهند.

اهمیت گزارش‌های مالی مدیریتی

بازرسان شرکت مسئول عملیات روزانه شرکت هستند و وظیفه دارند به هیئت مدیره که نظارت بر امور شرکت را به نمایندگی از سهامداران بر عهده دارند، گزارش دهند. هیئت مدیره نیازمند به‌روزرسانی‌ها و گزارش‌های منظم از سوی بازرسان است تا از پیشرفت امور طبق برنامه سالانه اطمینان حاصل کند. جلسات هیئت مدیره می‌تواند به صورت ماهانه، فصلی، دوسالانه یا در هر بازه زمانی دیگری باشد. در این جلسات، بازرسان اجرایی شرکت جزئیات پیشرفت در حوزه‌های عملکردی تحت کنترل خود را ارائه می‌دهند و یکی از گزارشاتی که به هیئت مدیره ارائه می‌شود، گزارش‌های مالی مدیریتی است.

محتوای گزارش‌های مالی مدیریتی

گزارش‌های مالی مدیریتی شامل اطلاعاتی از ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و صورت حقوق صاحبان سهام و همچنین گزارش‌های فرعی، محاسبات و مقایسه‌های نسبت هستند که از سیستم حسابداری شرکت استخراج می‌شوند. مدیر ارشد مالی معمولاً مسئول تهیه و ارائه این گزارش‌ها است. مدیر اجرایی نیز مسئول ارائه یافته‌ها، تشریح استراتژی‌ها و بحث در مورد تنظیمات دوره خواهد بود.

نمونه گزارش‌های مالی مدیریتی

1. ترازنامه (صورت وضعیت مالی): ترازنامه نمای کلی از وضعیت جاری شرکت، شامل ارزش دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه را در یک زمان خاص ارائه می‌دهد. این گزارش به عنوان یک ابزار اساسی، وضعیت مالی واحدهای اقتصادی را به صورت یک تصویر ثابت نشان می‌دهد.
2. صورت سود و زیان (صورت عملکرد مالی): این گزارش عملکرد کلی شرکت در یک دوره مالی را نشان می‌دهد و جزئیات درآمدها، هزینه‌ها و مکان‌های آن را فراهم می‌کند. ارائه گزارش صورت سود و زیان به تحلیل فرآیند سود و زیان و اتخاذ تصمیمات مالی اساسی کمک می‌کند.
3. صورت جریان وجوه نقد: این گزارش جریان نقدی ورودی و خروجی شرکت و نحوه مصرف آن را نمایان می‌کند. ذینفعان خارجی از طریق این گزارش می‌توانند از درآمدهای شرکت در حوزه‌های مختلف مطلع شوند.

گزارش‌های مالی دیگری که می‌توان از آن‌ها بهره برد:

• گزارش بودجه
• گزارش‌های تحلیلی برای تأمین مالی
• گزارش‌های وضعیت وصول مطالبات
• بررسی نسبت‌های مالی

زمان ارائه گزارش‌های مالی مدیریتی

شرکت‌ها معمولاً سالی یک بار گزارش سالانه مکتوب منتشر می‌کنند که به وضعیت مالی شرکت می‌پردازد. این گزارش برای سهامداران ارسال شده و در دسترس عموم قرار می‌گیرد. به عنوان بخشی از این گزارش، مدیر یا مدیر اجرایی می‌تواند گزارش‌های مالی مدیریتی را اضافه کند که اعداد نشان داده شده در صورت‌های مالی را بررسی و تأکید کند. این به‌روزرسانی برای سهامداران مشابه به‌روزرسانی مدیریت به هیئت مدیره است، با این تفاوت که همیشه به صورت مکتوب است.

گزارش‌های مالی مدیریتی همچنین در مجامع سالانه سهامداران و ارائه‌های سه ماهه مفید خواهند بود. در این شرایط، مدیریت شرکت باید گزارشی از پیشرفت وضعیت مالی شرکت به ذینفعان ارائه کند که شامل اطلاعاتی از گزارش‌های هیئت مدیره می‌شود، البته هرگونه اطلاعات محرمانه یا نامناسب برای انتشار عمومی مستثنی خواهد شد.

تفاوت بین گزارش‌های مالی و مدیریتی

گزارش‌های مالی و مدیریتی هر دو ابزارهای حیاتی در فرآیندهای مالی و اجرایی شرکت‌ها هستند، اما از نظر هدف، محتوای اطلاعات و کاربردهای مختلف تفاوت‌های اساسی دارند. این تفاوت‌ها در جنبه‌های زیر قابل بررسی است:

هدف و کاربرد

گزارش‌های مالی:

• هدف: ارائه تصویری جامع و دقیق از وضعیت مالی شرکت برای استفاده داخلی و خارجی.
• کاربرد: این گزارش‌ها برای اطلاع‌رسانی به سهامداران، تحلیل‌گران مالی، بانک‌ها، مقامات مالیاتی و سایر ذینفعان خارجی استفاده می‌شوند.
• استانداردها: باید مطابق با استانداردهای حسابداری نظیر GAAP (اصول پذیرفته شده حسابداری) یا IFRS (استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی) تهیه شوند.
• دوره زمانی: عموماً به صورت سالانه، نیم‌سالانه، یا فصلی تهیه می‌شوند.

گزارش‌های مدیریتی:

• هدف: کمک به مدیریت داخلی شرکت برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و عملیاتی.
• کاربرد: این گزارش‌ها برای مدیران و سرپرستان داخلی تهیه می‌شوند و بر تجزیه و تحلیل عملکرد بخش‌های مختلف شرکت تمرکز دارند.
• استانداردها: نیاز به رعایت استانداردهای خاصی ندارند و می‌توانند به صورت سفارشی براساس نیازهای مدیریتی تهیه شوند.
• دوره زمانی: معمولاً به صورت ماهانه، هفتگی یا حتی روزانه تهیه می‌شوند تا اطلاعات به‌روز و دقیق برای تصمیم‌گیری‌های سریع فراهم کنند.

نکاتی برای انتخاب بین گزارش‌های مالی و مدیریتی

گزارش‌های مالی مدیریتی اطلاعات مهمی در مورد کسب‌وکارها و امور مالی و عملیاتی آن‌ها ارائه می‌کنند، اما نوع گزارش‌دهی آن‌ها متفاوت است. نکات زیر می‌تواند به شما در تعیین نوع گزارشی که باید استفاده کنید کمک کند:

• وضعیت خود را ارزیابی کنید: گزارشگری مالی یک فرآیند اجباری است، در حالی که گزارش مدیریتی اختیاری است. برای مثال، اداره مالیات برای ارزیابی وضعیت مالیاتی به گزارش‌های مالی نیاز دارد. در حالی که گزارش مدیریتی می‌تواند در هر زمان تهیه شود و برای استفاده داخلی مفید است.
• علایق خود را شناسایی کنید: اگر می‌خواهید نگاهی کلی به سلامت مالی و عملکرد شرکت در یک دوره خاص داشته باشید، از گزارش‌های مالی استفاده کنید. گزارش‌های مدیریتی برای بررسی بخش‌های خاصی از شرکت و تحلیل دقیق عملکرد آن‌ها مناسب‌تر هستند.
• مخاطبان خود را درک کنید: اطلاعات مالی شرکت برای اشخاص خارجی باید با رعایت استانداردها و رویه‌های گزارشگری ارائه شود. این دستورالعمل‌ها تضمین می‌کنند که اطلاعات لازم به طور دقیق و مداوم ارائه شوند. اگر گزارش‌ها برای استفاده داخلی است، می‌توانید از گزارش مدیریتی استفاده کنید.
• هدف خود را مشخص کنید: گزارش‌های مالی از داده‌های تاریخی برای نشان دادن سلامت مالی و عملکرد شرکت استفاده می‌کنند. اگر قصد دارید برنامه‌های استراتژیک برای آینده تدوین کنید، از گزارش مدیریتی استفاده کنید. به عنوان مثال، اگر کسب‌وکار شما مشتری قابل توجهی را از دست داده، می‌توانید گزارشی تهیه کنید که درآمد مورد نیاز سال آینده را برای جبران این ضرر و نیازهای کارکنان برای رسیدن به آن هدف تخمین بزند.

انواع گزارش‌های حسابداری

گزارش‌های حسابداری اسنادی ضروری هستند که بینش‌هایی در مورد سلامت مالی و عملکرد کسب‌وکار ارائه می‌دهند. انواع گزارش‌های حسابداری عبارتند از:

• صورت‌های مالی: شامل صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد. این گزارش‌ها درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را به تفصیل بیان می‌کنند.
• گزارش‌های مدیریتی: این گزارش‌ها برای استفاده داخلی توسط مدیریت تهیه می‌شوند و ممکن است شامل تجزیه و تحلیل واریانس بودجه، گزارش هزینه، داشبورد عملکرد و پیش‌بینی باشند. گزارش‌های مدیریتی بینش‌های دقیقی در مورد کارایی عملیاتی، پایبندی به بودجه و برنامه‌ریزی استراتژیک ارائه می‌کنند.
• گزارش‌های مالیاتی: این گزارش‌ها برای انجام تعهدات مالیاتی و رعایت مقررات مالیاتی تهیه می‌شوند و شامل اظهارنامه مالیات بر درآمد، اظهارنامه مالیات بر فروش و اظهارنامه مالیات بر حقوق هستند.
• گزارش‌های حسابرسی: حسابرسان پس از بررسی مستقل سوابق مالی و کنترل‌های داخلی شرکت، این گزارش‌ها را تهیه می‌کنند. گزارش‌های حسابرسی دقت، قابلیت اطمینان و انطباق صورت‌های مالی با استانداردها و مقررات حسابداری را ارزیابی می‌کنند.
• گزارش‌های انطباق: این گزارش‌ها پایبندی به مقررات خاص را مستند می‌کنند، مانند اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) یا استانداردهای بین‌المللی گزارش‌گری مالی (IFRS).

این گزارش‌ها نقش مهمی در برقراری ارتباط اطلاعات مالی، تسهیل تصمیم‌گیری، تضمین انطباق و تقویت شفافیت و پاسخگویی در سازمان‌ها دارند.

ضرورت نیاز به نرم‌افزار حسابداری

نرم‌ افزار حسابداری در تهیه انواع گزارش‌های مالی مدیریتی، اطلاعات مالی لازم برای تصمیم‌گیری مطمئن را فراهم می‌کند و نظارت و مدیریت حساب را برای اطمینان از اجرای صحیح خط مشی‌ها، رویه‌ها و سیستم‌ها و تهیه گزارش‌های دقیق ارائه می‌دهد. این نرم‌افزار به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا با اطمینان کامل و پشتوانه گزارش‌های مالی و مدیریتی، اداره شوند.

در نتیجه، انواع گزارش‌های مالی مدیریتی ابزارهای ضروری برای نظارت و مدیریت بهینه عملکرد و وضعیت مالی یک شرکت هستند و استفاده صحیح از آن‌ها می‌تواند به رشد و موفقیت کسب‌وکارها کمک شایانی نماید. تهیه و استفاده از این گزارش‌ها، با فراهم آوردن دیدگاه‌های دقیق و جامع از وضعیت مالی شرکت، به بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کمک کرده و زمینه‌ساز پیشرفت و دستیابی به اهداف استراتژیک خواهد بود.